Centrum Radioterapii Amethyst rozpoczęło projekt systematycznego monitoringu odżywiania pacjentów poddawanych napromienianiu. Najważniejszym celem jest niedopuszczenie do ich ciężkiego niedożywienia, które nie tylko utrudnia leczenie, lecz może również skutkować powikłaniami, a nawet śmiercią.
Właściwe odżywianie w trakcie choroby nowotworowej odgrywa niezwykle istotną rolę - pacjenci onkologiczni są szczególnie narażeni na niedobory pokarmowe oraz niebezpieczne dla życia niedożywienie. Prawie każdy z nich w trakcie radio- czy chemioterapii doświadcza jakiegoś problemu związanego z przyjmowaniem pokarmów: narzeka na brak apetytu czy smaku, kłopoty z przełykaniem, ból podczas jedzenia. Szybki spadek masy ciała chorego i utrata masy mięśniowej to nie tylko mniej sił do walki z nowotworem, większe ryzyko infekcji oraz gorsze rokowania, lecz również wiele powikłań i dłuższy pobyt w szpitalu. Według danych National Cancer Institut nawet do 40% chorych umiera nie z powodu choroby nowotworowej, a z niedożywienia.
- Dlatego oprócz wyników stosowanej radioterapii tak ważne jest dla nas kontrolowanie wagi i ogólnej kondycji pacjentów - podkreśla Barbara Werchowiecka-Rusinek, prezes spółki RTCP, zarządzającej Centrum Radioterapii Amethyst. – Program monitorowania odżywiania pozwala bardzo szybko zdiagnozować chorych zagrożonych niedożywieniem czy już niedożywionych i w dalszych krokach zapobiegać temu zjawisku. To skuteczna, a jednocześnie prosta droga do zmniejszenia ryzyka powikłań i jeden z elementów polepszania jakości życia pacjentów.
Systematyczne badania kluczem
Wdrożony przez krakowski ośrodek program składa się z dwóch etapów. W pierwszym każda osoba, która zostaje zakwalifikowana do naświetlania w Centrum Radioterapii Amethyst, jest ważona i mierzona przez pielęgniarki. Wyliczają one wskaźnik masy ciała BMI oraz przygotowują wstępną analizę stanu zdrowia, uwzględniającą rodzaj zaplanowanego leczenia (radioterapia, chemoterapia, chirurgia onkologiczna). Takie ważenie pacjentów odbywa się również obligatoryjnie co tydzień przez cały okres trwania radioterapii – wszystko po to, aby na bieżąco kontrolować wagę i jak najszybciej wychwycić wszelkie niepokojące symptomy. Jeśli wartość BMI jest mniejsza niż 20,5, wtedy ta informacja zaznaczana jest w kwestionariuszu NRS 2002 (Nutritional Risk Score) służącym do oceny ryzyka związanego ze stanem odżywiania, a chory kierowany jest na konsultację do pracującego w Centrum Radioterapii Amethyst dietetyka. Dr Dominika Mękal, która specjalizuje się w żywieniu w chorobach nowotworowych, przeprowadza wówczas drugi etap programu: pogłębioną ocenę stanu odżywiania. Ustala m.in., czy w ostatnich tygodniach pacjent zanotował utratę masy ciała, czy jadł mniej, czy przeszedł jakiś uraz, przeszczep lub choruje na inne główne choroby (np. niewydolność nerek). Określa także wielkość tkanki tłuszczowej i mięśniowej pacjenta. Ważnym kryterium jest wiek chorego – jeśli ma on powyżej 70 lat, oznacza to jeden punkt w kwestionariuszu.
- Pacjent, który otrzyma trzy i więcej punktów, wymaga specjalnej diety doustnej. Staram się mu pomóc poprzez indywidualne określenie diety, włączanie doustnych suplementów żywienia, porady, jak sobie radzić z problemami z jedzeniem pojawiającymi się podczas terapii. Po tygodniu w trakcie wizyty kontrolnej sprawdzam, czy jest poprawa – mówi dietetyk Dominika Mękal.
W przypadku, gdy dieta doustna nie pomaga, chory otrzymuje skierowanie do poradni leczenia żywieniowego. Na tym etapie jest to już poważne zagrożenie zdrowia i życia, które wymaga wprowadzenia specjalistycznego żywienia dojelitowego i pozajelitowego, aby zapobiec groźnym powikłaniom.
Wszystkie informacje pod ręką
Wszystkie dane z cotygodniowych badań masy ciała oraz zalecenia dietetyczne zapisywane są w elektronicznej kartotece pacjenta, podobnie jak inne pozostałe badania, które chory przechodzi w ramach leczenia w Centrum Radioterapii Amethyst. Dzięki temu dr Mękal ma na bieżąco podgląd do istotnych z jej punktu widzenia medycznych danych (jak np. badania morfologiczne), również mających znaczenie przy ustalaniu specjalistycznej indywidualnej diety.
Kompleksowy program monitorowania żywienia pacjentów jest właśnie wdrażany w Centrum Radioterapii Amethyst, ale wstępne badania przesiewowe przeszło już 20 pacjentów, którzy w tym roku rozpoczęli radioterapię w ośrodku.